دسته بندی:مراکز فضایی

پایگاه پرتاب مکانی است که تجهیزات لازم جهت نصب، آماده سازی، سوخت گیری، آزمایش های پیش از پرتاب موشک یا ماهواره بر در آن جا تعبیه شده و از نظر امنیت و ایمنی در آن دیده شده باشد. از آن جایی که برای هر موشک یا ماهواره بری، تجهیزات آماده سازی و پرتاب، به صورت ویژه و خاص طراحی و ساخته می شود، هر موشکی را نمی توان از هر پایگاهی پرتاب کرد. از این رو پایگاه های پرتاب را با توجه به نوع موشک هایی که از آن جا پرتاب می شود به سه دسته ی کلی تقسیم می کنند:

دسته ی نخست پایگاه های پرتاب نظامی هستند که خود به چند زیر شاخه تقسیم می شوند، اما چون در این جا، خارج از حوزه ی بحث ما هستند، به آن ها نخواهیم پرداخت.

دسته ی دوم پایگاه های پرتاب زیرمداری می باشند که پرتاب های مربوط به موشک های کاوش گر را پوشش می دهند.

دسته ی سوم نیز پایگاه های پرتاب فضایی هستند. البته در بعضی موارد دیده شده است که از یک پایگاه، گونه های متفاوتی از موشک ها پرتاب می شوند. در چنین مواقعی اگر حتی یک پرتاب فضایی از این پایگاه انجام شود، پایگاه پرتاب را فضایی رتبه بندی می کنند. موشک های فضایی (ماهواره برها) به دلیل ابعاد بزرگ و تجهیزات حساس معمولاً در خود پایگاه سر هم شده و با استفاده از تجهیزات حمل و نقل ریلی یا غیر ریلی بزرگ، به سکوی پرتاب حمل می شوند. انتقال تجهیزات و مراحل گوناگون یک موشک فضایی از کارخانه سازنده به پایگاه پرتاب، در بیش تر موارد به کمک هواپیما، بالگرد یا قطار انجام می شود. یک پایگاه پرتاب فضایی نیازمند سالن های مونتاژ، تجهیزات متنوع نصب، آزمایشگاه ها، سامانه ی حمل و نقل ویژه، مخازن بزرگ سوخت و اکسید کننده، باند هواپیما و بالگرد، مرکز کنترل پرواز، هتل، رستوران، شبکه ی ریلی و جاده ای مناسب و بسیاری الزامات دیگر می باشد. فراهم سازی این امکانات و برآورده نمودن تمامی الزامات مربوط به یک پایگاه فضایی، مستلزم شناخت مناسب از نیازمندی های سامانه ی پرتاب است. بعضی از پایگاه های پرتاب، سری محسوب شده، ورود به آن ها، حتی برای افراد مرتبط، با ملاحظاتی همراه است. اما برخی دیگر در زمره ی پایگاه های پرتاب تجاری و یا علمی تحقیقاتی قرار دارند که افراد مرتبط بنا به ضرورت می توانند در آن ها رفت و آمد کنند. انتخاب محل استقرار پایگاه پرتاب های فضایی، به مسایل سیاسی، امنیتی، ایمنی و نیازمندی های فنی بی شماری مربوط می شود. از آغاز عصر فضا تا کنون، بیش از 5000 محموله ی فضایی از پایگاه های فضایی سراسر دنیا به فضا پرتاب شده اند. برخی از این پایگاه ها همچنان فعالند و برخی دیگر از رونق افتاده اند. کیپ کاناورال، وندنبرگ، بایکانور، پلستسک، کورو، تانگاشیما، ژیوگوآن، ژیچانگ و سری هاریکوتا از جمله ی شلوغ ترین و پر رفت و آمدترین پایگاه های فضایی دنیا محسوب می شوند که بیش تر محموله های فضایی دنیا از این پایگاه ها راهی فضا می شوند. فعالیت های فضایی آمریکا و شوروی سابق بیش ترین حجم مأموریت های فضایی بشر را به خود اختصاص داده، تقریباً هر دو در یک سطح می باشند. چین، آژانس فضایی اروپا، فرانسه، ژاپن، آلمان، ایتالیا، هندوستان، انگلستان، کانادا، برزیل، بلژیک و اسپانیا، در ادامه فعالیت های دور ابرقدرت فضایی دنیا، تلاش هایی را در جهت دست یابی به فضا و استفاده از آن انجام داده اند. این تلاش ها بی ثمر نبوده و اکنون از این کشورها، به چهره های فعال در بهره برداری از فضا تبدیل شده اند. امروزه تلاش و سهم این کشورها در استفاده ی از فضا روز به روز در حال گسترش می باشد.

منبع: ماهنامه «صنایع هوافضا»، شماره 31